Քիմիական բանաձև
Քիմիական բանաձևը դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, քիմիական նշանների և ինդեքների միջոցով։ Ինդեքսը ցույց է տալիս ատոմների թիվը մոլեկուլում։
Հաշվարկներ ըստ քիմիական բանաձևի
KMNO4
Կալիումի պեռմանգանաթ(марганцовка)
2.Ինչ տարերից է կազմված նյութը
K-կալիում, MN-մանգան, O-թթվածին
3.Ամեն մի տարրից քանի ատոմ կա մոլեկուլում
1 մոլեկուում կա 1 կալիումի ատոմ, 1 մանգանի ատոմ, 4 թթվածնի ատոմ
4.Հաշվել հարաբերկան մոլեկուլային զանգվածը Mr
Mr(KMNO4)=Ar(K)+Ar(MN)+Ar(o)*4=39+55+16*4=158
5.Տարրեի զանգվածային հարաբերությունը
m(K):m(MN):m(O)=39:55:64
6. տարրի զանգվածային բաժինը
տարրի զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս թե նրա ատոմային զանգվածը, որ մասն է կազմում մոլեկուլային զանվածից։
W(K)=39158*100%=25
W(MN)=55158*100%=35%
W(O) =40%
7.նյութը բարդ է թե պարզ
բարդ
NaHCO3-կերակրի սոդա
- Ամեն ինչ ատոմի մասին
- Սովորում ենք թե ինչ է պարբերությունը
- Խումբը և ենթախումբը, ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
- Մենդելևի պարբերական օրենքը
-
Քիմիական բանաձևը դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, քիմիական նշանների և ինդեքների միջոցով։ Ինդեքսը ցույց է տալիս ատոմների թիվը մոլեկուլում։
Հաշվարկներ ըստ քիմիական բանաձևի
KMNO4
Կալիումի պեռմանգանաթ(марганцовка)
2.Ինչ տարերից է կազմված նյութը
K-կալիում, MN-մանգան, O-թթվածին
3.Ամեն մի տարրից քանի ատոմ կա մոլեկուլում
1 մոլեկուում կա 1 կալիումի ատոմ, 1 մանգանի ատոմ, 4 թթվածնի ատոմ
4.Հաշվել հարաբերկան մոլեկուլային զանգվածը Mr
Mr(KMNO4)=Ar(K)+Ar(MN)+Ar(o)*4=39+55+16*4=158
5.Տարրեի զանգվածային հարաբերությունը
m(K):m(MN):m(O)=39:55:64
6. տարրի զանգվածային բաժինը
տարրի զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս թե նրա ատոմային զանգվածը, որ մասն է կազմում մոլեկուլային զանվածից։
W(K)=39158*100%=25
W(MN)=55158*100%=35%
W(O) =40%
7.նյութը բարդ է թե պարզ
բարդ
NaHCO3-կերակրի սոդա
- Ամեն ինչ ատոմի մասին
- Սովորում ենք թե ինչ է պարբերությունը
- Խումբը և ենթախումբը, ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
- Մենդելևի պարբերական օրենքը
Առաջադրանք
Նատրիում
Ատոմի կառուցվածքը Ծծումբ և երկաթ
Մաքուր նյութեր սահմանումը
Համասեռ, անհամասեռ խարնուրդներ
Պարզ և բարդ նյութեր
ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ
խառնուրդների բաժանման եղանակները
նյութերի հատկությունները
Պարբերական համակարգը
Խառնուրդների բաժանման եղանակները՝ Նշան- Na
1. նյութի փոքրագույն մասնիկն է
Տարրերի առաջին դասակարգը
Ինչ է ցույց տալիս կարգաթիվը
Որոշել հետևյալ տարրերի դիրքը, պարբերական համակարգում և ատոմի բաղադրությունը, համար,8 7,11, 52, 75, 19, 30, 39
2. Հունարենից թարգմանվում է անբաժանելի
Առաջին դասակարգումը հետևյալն է
1. Na, H, C, O
2. Na-1 H-1 C-1 O-3
3. Mr (NaHCO3) 23+1+12+16*3=84
4.
Կարգաթիվը ցույց է տալիս պռոտոնների և էլեկտրոնների թիվը, և միչուկի լիցքը։ Ատոմային զանգվածը կազմված է պռոտոնների, նյետրոնների և էլեկտրոնների զանգվածների գումարից։ Էլեկտրոնների զանգվածը 2000 անգամ
Թթվածին
նշան- O
կարգաթիվ- 8
զանգված- 16
պարբերություն- երկրորդ
խումբը- 6
ենթախումբ- գլխավոր
պռոտոն- 8
նյետռոն- 8
էլեկտրոն- 8
Ազոտ
Նշան-N
կարգաթիվ-7
զանգված 14
պարբերություն- երկրորդ
խումբը- 5
ենթախումբ- գլխավոր
պռոտոն- 7
նյետրոն-7
էլեկտրոն-7
կարգաթիվ-11
զանգվա ծ-23
պարբերություն- 3րդ
խումբը- առաջին
ենթախումբը- գլխավոր
պռոտոն- 11
նյետրոն- 12
էլեկտրոն- 11
Տելուր
նշան- Te1
կարգաթիվ-52
զանգված-128
պարբերություն-5
խումբը-6
ենթախումբը-գլխավոր
պռոտոն- 52
նյետրոն- 76
էլեկտրոն-52
Ռենիում
նշան- Re
կարգաթիվ-75
զանգված-187
պարբերություն-6
խումբը-7
ենթախումբը-երկրորդական
պռոտոն- 75
նյետրոն- 112
էլեկտրոն-75
K
նշան-K
կարգաթիվ-19
զանգված-40
պարբերություն-4
խումբը-1
ենթախումբը- գլխավոր
պռոտոն- 19
նյետրոն- 21
էլեկտրոն-19
Zn
նշան-Zn
կարգաթիվ-30
զանգված-66
պարբերություն-4
խումբը-երկրորդ
ենթախումբը- երկրորդական
պռոտոն- 30
նյետրոն- 36
էլեկտրոն-30
Y
նշան-Y
կարգաթիվ-39
զանգված-89
պարբերություն-5
խումբը-երրորդ
ենթախումբը- երկրորդական
պռոտոն- 39
նյետրոն- 50
էլեկտրոն-39
P
նշան- p
կարգաթիվ-15
զանգված-31
3.Ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է
4. Քիմիական ռեաքցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, իսկ ատոմները պահպանվում են, իսկ ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են։
5.Ատոմները ֆիզիկապես բաժանելի մասնիկներ են, ատոմները կազմված են միչուկից և նրա շուրջը պտտվող էլեկտրոններից, միչուկը կազմված է դրական լիցքավորված պռոտոններից և չեզոք նյետռոններից, միչուկը դրական լիցք ունի։ էլետկրոնները ունեն բացասակն լիցք։
6. ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է, որովհետև պռոտոնների և էլեկտրոնների թիվը հավասար է։
7. Ատոմները միանալով իրար հետ առաջացնում են մոլեկուլներ և միևնույն ատոմների միացումից առաջանում են պարզ նյութեր, տարբեր ատոմների միացումից առաջանում են բադ նյութեր։
Բոլոր տարրերը բաժանվեցին մետաղների և ոչ մետաղների
մետաղները բացի սնդիկից պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, ունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն
ոչ մետաղները եթե պռոտոն պինդ են փխրուն են մեծ մասամբ գազային կամ հեղուկ նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն, այս դասակարգումը թերի էր, որովհետև գտնվեցին տարրեր որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություն։
մետաղներից առանձնացրեցին ամենակտիվ մետաղները որոնք կոչվում են ալկալիական,Li Na, K, Rb Cs, Fr
ոչ մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ ոչ մետաղները որոնք կոչվեցին հալոգելներ որը հունարենից թարգմանվում է աղածին։ F, Cl, Br, I, At
երրորդ խումբը առանձնացնում է ազնիվ գազեր կամ իներտ գազեր, He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn
Ազնիվ գազերը կազմված են ատոմներից, նրանց ատոմները չեն միանում միմիանց և ուրիշ ատոմների հետ չեն առաջացնում և ոչ մի մոլեկուլ չեն առաջացնում: Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով։ Տարրեը համարակալվեցին՝ այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր։ Նկատեցին, որ ամեն մի ութը տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները (ալկալիական մետաղից հետո, ութերրորդը ընկնում էր ալկալիական մետաղի, հալոգենից հետո ութերրորդը հալոգիեն, ազնիվ գազերից հետո ութերրորդը ազնիվ գազ է) այս երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքերի, այնպես, որ ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, հալոգիենները իրար տակ, ազնիվ գազերը իրար տակ։ այդ կարճ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ, պարբերությունները դրանք տարրեի հորիզոնական շարքեր են, որոնք գրված են, կարգաթվերի մեծացումով, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում ազնիվ գազերով։ ունեն 7ը պարբերություն առաջինը երկրորդը և երրորդը փոքր պարբերություններ են, 4-ից յոթը մեծ պարբերություններ։ Ուղաձիգ շարքերը կոչվում են խմբեր։Խմբերը բաժանվում են գլխավոր և երկրորդական խմբերի։Գլխավոր է կոչվում այն ենթախումբը, որը կազմված է և փոքր և մեծ պարբերություններից։ Երկրորդական
Գործնական աշխատանք `Խառնուրդներից մաքուր նյութերի ստացւոմը: Երևանի քարհանքից բերված կերակրի աղի մաքրումը:
Կերակրի աղի մաքրումըՍարքավորումներ` Լաբորատոր կալան, սպիրտայրոց, բաժակ, ձագար, ֆիլտրի թուղթ, ապակե ձող, կոլբ, ճենապակյա թասԱզդանյութեր`կերակրի աղ, ջուրԲաժակում լցրեք աղտոտված կերակրի աղը և վրան ավելացրեք ջուրը, խառնեք ապակե ձողի միջոցով: Ինչպիսի՞ խառնուրդ ստացաք: Ստացված պղտոր հեղուկը ֆիլտրեք: Չլուծվող մանր մասնիկները հեղուկից բաժանելու նպատակով օգտագործում են չսոսնձված ծակոտեն թուղթ, որից և պատրաստում են ֆիլտր:Ֆիլտրի թղթի պատրաստումը պատկերված է նկարի վրա: Աղի պղտոր լուծույթը ֆիլտրի վրա լցրեք ապակե ձողի վրայով, որի ներքին ծայրն ուղղեք դեպի ձագարի պատը, հեղուկի շիթը պետք է ուղղվի ձագարի պատին: Ինչպիսի՞ խառնուրդ է ստացված ֆիլտրատը:Ստացված Ֆիլտրատը լցրեք գոլորշացման ճենապակե թասի մեջ, որը տեղադրեք կալանի օղի վրա: Օղի տակ տեղավորեք ու վառեք սպիրտայրոցը այնպես, որ բոցի արտաքին մասը թասի հատակին հպվի, և լուծույթը տաքացրեք: Հեղուկ մերթ ընդ մերթ խառնեք ապակե ձողով, որ չցայտի: Երբ թասի մեջ լուծույթը թանձրանա, տաքացումը դադարեցրեք ու թողեք այնքան, մինչև հեղուկն ամբողջությամբ շոգեհանվի, և առաջացած աղի բյուրեղները լրիվ չորանան:
Ստացված աղը համեմատեք այն աղի խառնուրդի հետ, որը ձեզ տրամադրված էր սկզբում:
Երկաթ- մաքուր, պինդ, ունի մետաղական փայլ, պլաստիկ, մետաղ , ունի ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, չի լուծվում ջրում, նստում է ջրի տակ և գվում է մագնիսով
Ծծումբ- դեղին գույնի փոշի է, փայլ չունի, ոչ մետաղ է, չունի ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, չի լուծվում ջրում և չի էլ թռչվում, ծծումբը մագնիսով չի ձգվում, իսկ երկաթը այո,
Ֆիլտրում (անհամասեռ) Շոգեհացում (համասեռ), Մագնիսի միջոցով, եթե խառնուրդում կան երկաթի կտորներ, բաժանիչ ձագար (անհամասեռ), երկու իրար մեջ չլուծվող հեղուկ նյութեր (անհամասեռ), թորում (համասեռ):
Հարցեր և վարժություններ
1. Ո՞ր նյութերի խառնուրդներն են համասեռ.
ա) կավճի ու ջրի, բ) սպիրտի և ջրի (օղի), գ) յուղի և ջրի, դ) յուղի և բենզինի:
սպիրտ և ջուր
2. Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը. «Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն բաղադրություն, բնորոշ կառուցվածք, ուստիև օժտված են խիստ որոշակի հատկություններով»:
3. Ո՞ր խառնուրդները կարելի է բաժանել թորումով.
ա) սպիրտ և ջուր
բ) կավիճ և ջուր
գ) կերակրի աղ և ջուր
դ) բենզին
4. Ավազը խառնվել է փայտի թեփի հետ: Առաջարկե՛ք եղանակ, որի միջոցով հնարավոր է այդ խառնուրդի բաղադրամասերն առանձնացնել:
5. Գեղամա լճի ջուրը թափանցիկ է, բայց լուծված աղեր է պարունակում: Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեք ՝այդ ջրից մաքուր նյութ ստանալու համար:
6. Դեբեդ գետի ջուրը հաճախ պղտոր է: Պատճառը ջրի մեջ կախված կավի մասնիկներն են:
Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեիք՝ մաքուր ջուր ստանալու համար:
7. Հայրիկը պատահաբար բենզինը լցրել է ջրի վրա: Օգնե՛ք հայրիկին բաժանել այդ խառնուրդը:
Կարգաթիվ
Կարգաթիվը համնկնում է միջուկի լիցքի հետ: Կարգաթիվը ցույց է տալիս պռոտոների և էլեկտռոների թիվը: Պարբերության համարը ցույց
է
տալիս
էլեկտռոնայինշերտերի
թիվը
միջուկից
կան
տարածություններ
որտեղ
էլեկտռոների
գտնվելու
հավանականությունը
մեծ
է
այդ
տարածությունները
կոչվում
են
էլեկտռոնային
շերտեր:
Եթե
տարրը
գտնվում
է
գլխավոր
ենթախմբում
ապա
խմբի
համարը
ցույց
է
տալիս
էլեկտռոների
թիվը
վերջի
շերտում:
Քանի
որ
էլեկտռոների
զանգվածը
2000 անգամ
փոքր
է
պռոտոնների
և
նետռոնների
զանգվածից
ապա
նրա
զանգվածը
ընդունեցինք
զրո:
Ատոմի
ամբողջ
զանգվածը
գտնվում
է
միջուկում
կազմված
է
պռոտոնների
և
նետռոնների
զանգվածների
գումարից:
Նետռոնները
որոշելու
համար
զանգվածից
հանում
ենք
պռոտոնները
կամ
կարգաթիվը:
(13 պռոտոն
14 նետռոն
13 էլեկտռոն):
Որոշել
հետևյալ
տարրեիր
դիրքըպարբերական
համակարգում և ատոմի բաղադրությունը:
համար 7,11,52,75,35
համար 7-նշանը N գտնվում է 2 պարբերությունում 5 խումբ գլխավոր ենթախումբ կարգաթիվ 7 զանգվածը 14 7պռոտոն, 7նետռոն,
7էլէկտռոն:
համար 11-նշանը Na գտնվում է 3 պարբերությունում 1 խումբ գլխավոր ենթախումբ կագաթիվ 11 զանգվածը 23 նետռոն 11 պռոտոն 12 էլեկտռոն 11
համար 52- նշանը Te գտնվում է 5 պարբերությունում 6 խումբ գլխավոր
ենթախումբ
զանգվածը
128, պռոտոն
52 նեոտռոն 76 էլեկտռոն 76
համար 8,19,30,39
Պարբերական համակարգի ստեղծումը
Բոլոր տարրերը գրվեցին մի շարքով ըստ հարաբերական ատոմային աղից զանգվածների մեծացումով: Տարրերը համարակալվեցին այդ համարները
կոչվեցին
կարգաթվեր:
Նկատեցին,
որ
ամեն
մի
ութը
տարրից
հետո
կրկնվում
են
տարրերի
հատկությունները
(ալկալյական
մետաղից
հետո
ութերորդը
ընկնում
էր
ալկալյական
մետաղ,
հալոգենից
հետո
ութերորդը
հալոգ
է
ազնիվ
գազից
հետո
ութերորդը
ազնիվ
գազ
է)
այս
երկար
շարքը
բաժանեցին
ավելի
կարճ
շարքերի
այնպես,
որ
ալկալյական
մետաղները
ընկնեն
իրար
տակա,
հալոգենները
իրարտակ
ազնիվ
գազերը
իրար
տակ,
այդ
կարճ
շարքերը
կոչվեցին
P=պարբերություններ:Պարբերությունները
դրանք
տարրերի
հորիզոնական
շարքեր
են
որոնք
գրվածեն ըստ կարգաթվերի մեծացումով սկսվում են ալկալյական մետաղով և վերջանում ազնիվ գազերով: Ունենք յոթը պարբերություն առաջի, երկրորդ,
երրորդը
փոքր
պարբերություններեն
չորիս
յոթը
մեծ
պարբերություններ
են:
Առաջինում
կա
երկու
տարրեր
H, E, երկրորդում,
երրորդում
ութ
տարրեր,
չորսում,
հինգում,
վեցում,
յոթում
18,32 և
այլն:
Ուղաձիգ
շարքերը
կոչվում
են
խմբեր,
խմբերը
բաժանվում
են
գլխավոր
և
երկրորդական
ենթաախմբերի:
Գլխավոր
է
կոչվում
այն
ենթախումբը
որը
կազմված
է
և
փոքր
և
մեծ
P-երության
տարրերից:
Երկրորդական
ենթախումբը
կազմված
է
միայն
մեծ
P-երության
տարրերից:
Կա
ութը
խումբ:
Մենդելեյվը
հայտարարեց
իր
օրենքը:
Տարրերի
և
նրանց
միացությունների
հատկությունները
գտնվում
են
պարբերական
կախման
մեջ հարաբերական ատոմական զանգվածներից: Ժամանակակից օրենքը
հետևյալն
է`
տարրերի
և
նրանց
միացությունների
հատկությունները
գտնվում
են
պարբերական
կախման
մեջ
կարգաթվերից:
Հարցեր և վարժություններ
1. Ո՞ր նյութերի խառնուրդներն են համասեռ.
ա) կավճի ու ջրի, բ) սպիրտի և ջրի (օղի), գ) յուղի և ջրի, դ) յուղի և բենզինի:
2. Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը. «Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն
......................, բնորոշ ........................, ուստիև
օժտված
են
խիստ
որոշակի
հատկություններով»:
3. Ո՞ր խառնուրդները կարելի է բաժանել թորումով.
ա) սպիրտ և ջուր
բ) կավիճ և ջու ր29
գ) կերակրի աղ և ջուր
դ) բենզին
4. Ավազը խառնվել է փայտի թեփի հետ: Առաջարկե՛ք եղանակ, որի միջոցով հնարավոր է այդ
խառնուրդի բաղադրամասերն առանձնացնել:
5. Գեղամա լճի ջուրը թափանցիկ է, բայց լուծված աղեր է պարունակում: Ի՞նչ եղանակ
կառաջարկեք ՝այդ ջրից մաքուր նյութ ստանալու համար:
6. Դեբեդ գետի ջուրը հաճախ պղտոր է: Պատճառը ջրի մեջ կախված կավի մասնիկներն են:
Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեիք՝ մաքուր ջուր ստանալու համար:
7. Հայրիկը պատահաբար բենզինը լցրել է ջրի վրա: Օգնե՛ք հայրիկին բաժանել այդ
խառնուրդը:
Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվացքը, կիրառումը,հատկությունները
և
այլն:
Ինչ բնագիտական առարկաներ գիտեք
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,Էկոլոգյա:
Ինչ է նյութը մարմինը
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Մեծության չափերը
Զանգվածը m գրամ,մգ,կգ,տ,ց
ծավալը v մլ,լիտր սմ3 ,m3
խտություն & գ/մլ,գ/սմ3
T-ջերմաստիճան
Նյութերի հատկությունը
Ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ,կոչվում են երևույթներ:Երևույթները լինում են ֆիզիկական և քիմիական,ֆիզիկական է կոչվում այն երևույթները, որի ժամանակ
նոր
նյութ
չի
ստացվում
բայց
փոխվում
է
ագրեգատային
վիճակը
ձևը,
չափսը,քիմիակն
են
կոչվում
այն
երևույթներ,
որի
ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր,այսինքն
փոխվում
է
գույնը
հոտը,համը
,գազե
անջատում,նստվացքի
առջացում,էներգյայի
անջատումը
և
կլանումը:
Ինչ է ուսումն.ասիրում քիմիան.
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվացքը, կիրառումը,հատկությունները
և
այլն:
Ինչ բնագիտական առարկաներ գիտեք.
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,Էկոլոգյա:
Ինչ է մարմինը նյութը բերել օրինակներ
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Ինչ կառուցվացք ունի սպիռտարյոցը և նրա կիրառուը.
Հեղուկ աման, պատրույք,թասակ:
Ինչից է կազմված լաբորատոր կալանը և նրա կիրառումը.
Ինչպիսի կանոներ գիտեք սարքերի և նյութերի.
Օղակից,տակդիրից,թաթ,ձող:
Նյութերին միայն կարող ենք դիպչել դասղեկի թույլտվությամբ,չի կարելի
ընկերոջից
Սպիրտայրոցը
այրել,
դասարանւմ
պետք
է
չվազվզել
նյութին
ձեռք
տալուց
պետք
է
համակարգիչը
դնել
պայուսակի
մեջ
և
պայուսակը
դնել
աթոռի
վրա,ուտելիքը
պետք
չէ
դնել
սեղանի
վրա:
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ,կոչվում են երևույթներ:Երևույթները լինում են ֆիզիկական և քիմիական,ֆիզիկական է կոչվում այն երևույթները, որի ժամանակ
նոր
նյութ
չի
ստացվում
բայց
փոխվում
է
ագրեգատային
վիճակը
ձևը,
չափսը,քիմիակն
են
կոչվում
այն
երևույթներ,
որի
ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր,այսինքն
փոխվում
է
գույնը
հոտը,համը
,գազե
անջատում,նստվացքի
առջացում,էներգյայի
անջատումը
և
կլանումը:
Լրացուցիչ հարցեր և վարժություններ
1. Թվարկե՛ք
նյութեր
և
մարմիններ
(5-ից
ոչ
պակաս),
որոնք
դուք
կարող
եք
գտնել
ձեր
տանը,և նշե՛ք,
թե
ինչի
համար
են
նրանք
օգտագործվում:
Սեղան-հաց ուտելու համար,աթոռ-նստելու համար,մահճակալ-քնելու համար,հեռուստացույց-ֆիլմ դիտելու համար,բազմոց-հարմարավետ նտսելու համար:
Նյութեր ամանի հեղուկ-ամաները մաքրելու համար,օծանելիք-լավ հոտ գալու համար,մաքրող հեղուկ-սալիկների համար,մաքրող նյութ-ապակիների համար:
2. Անվանե՛ք որևէ իր, որը կարելի է պատրաստել տարբեր նյութերից:
Օծանելիք:
3. Անվանե՛ք մի քանի առարկա, որոնք կարելի է պատրաստել մեկ նյութիաջացում ց:
Սեղան,աթոռ,պահարան:
4. Ապակուց պատրաստված բաժակը նյո՞ւթ է, թե՞ մարմին:
Նյութ
5. Հետևյալ շարքից առանձնացրե՛ք մարմինների և նյութերի անունները՝
ջերմաչափ, ջուր, նյութ-պարաֆին, նյութ-մոմ, մարմին-պղինձ, նյութ-մատանի, նյութ-պոլիէթիլեն,
նյութ-ապարանջան, արծաթ-արծաթ, մարմին-սեղան, մարմին-փայտ,մարմին-դանակ, մարմին-երկաթ, նյութ-ալյումին:
6. Լրացրե՛ք բաց թողած նյութերի անունները.
ա)..պղինձյ... լար բ) ...երկաթե...... պատառաքաղ գ)
....ռեզինե........
գնդակ
դ) ....ապակու.... բաժակ ե) ......պլասմասյա.... քանոն զ)
....փայտյա.......
սեղան
7.Հետևյալ նյութերից որոնք են անօրգանական և որոնք օրգանական`
ան.-արծաթ,օրգ.-բուրդ,օրգ-ավազ,օրգ-ցեմենտ,ան.-փայտ,ան.-պողպատ,օրգ-սառույց, օրգ.-ճարպ,ան.-շաքար,ան.-ցինկ:
Քիմիա ուսումնասիրուն է նյութերը նրանց բաղդրությունը կառուցվացքներ և այլն։
Քիմիա ,ֆիզիկա,կենսաբանություն,աշխարագրություն,հողագիտություն,աստղագիտություն։
Այն բոլոր առարկաները,որոնք շրջապատումեն մեդ կոչում
են
մարմիններ։
Քանոն փայտ մետաղ,պլասմաս պղինց,կավ,երկաթ,պղինձ,փայտ,պլաստիրին,ապակի
ամաներ.ապակոց կավից,փայտից,ոսկուց,արծաթից,պլասմասից։
1.Առանձնացնելն համասեռ և անհամասեռ խառնուրդները
Սոդայաջուր
Ավազաջուր
Խմելուջուր
շաքարաջուր
օդ
Սպիրտի ջրային լուծույթը
Յոդի սպիրտային լուծույթը
2.Ինչ է նշանակում հետևյալ գրառումները
2H2-
3o-
H2o-ջուր
5s-
3F1-
4cl2-
3.Հաշվել՝ Mr
Mr (KMno4)
Mr (Na2CO3)
Mr (FeSO4)
4.Որ միացուցում է ամենամեծը թթվածնի զանգվածային բաժինը
Քիմիական
Ֆիզիկական
մոմի այրվելը
հալած
մոմը
ջրում
լուցկու այրվելը
ապակու
ծռվելը
տաքացնելիս
սպիրտի այրվելը
սոդայի
լուծելը
ջրում
փայտի այրվելը
ամոնիումի բիքրոմաթի քայքայումը (հրաբուխ)
մագնեզիումի այրումը
սոդայի և թթվի փոխազդեցությունը
Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվածքը և այլն:
Ինչ բնագիտական
առարկաներ
գիտեք
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարհագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,էկոլոգիա:
Ինչ է մարմինը
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Ինչ կառուցվածք ունի սպիրտայրոցը և նրա կիրառումը
հեղուկաման,պատրույկ,խողովակ,թասակ:
Ինչից է կազմված լաբորատոր կլանը և նրա կիրառումը
Օղակից,տակդիրից,թաթից,ձող
Ինպիսի կանոններ գիտեք սարքերի և նյութերի.
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ կոչվում է երևույթ երևույթները լինում են քիմիական և ֆիզիկական: Ֆիզիկական են կոչվում այն երևույթը, որի ժամանակ նյութ չի ստացվում, բայց փոխում է ագրեգատային վիճակը: Քիմական են կոչվում այն երևույթնները երբ, որի ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր
փոխվում
են՝
գույնը,
հոտը,
տեսքը,
համը,
անջատվում
է
գազ,
նստվածքի
առաջացումը
և
էներգիայի
անջատումը
և
կլանումը:
Կարգաթիվ
Կարգաթիվը համնկնում է միջուկի լիցքի հետ: Կարգաթիվը ցույց է տալիս պռոտոների և էլեկտռոների թիվը: Պարբերության համարը ցույց
է
տալիս
էլեկտռոնայինշերտերի
թիվը
միջուկից
կան
տարածություններ
որտեղ
էլեկտռոների
գտնվելու
հավանականությունը
մեծ
է
այդ
տարածությունները
կոչվում
են
էլեկտռոնային
շերտեր:
Եթե
տարրը
գտնվում
է
գլխավոր
ենթախմբում
ապա
խմբի
համարը
ցույց
է
տալիս
էլեկտռոների
թիվը
վերջի
շերտում:
Քանի
որ
էլեկտռոների
զանգվածը
2000 անգամ
փոքր
է
պռոտոնների
և
նետռոնների
զանգվածից
ապա
նրա
զանգվածը
ընդունեցինք
զրո:
Ատոմի
ամբողջ
զանգվածը
գտնվում
է
միջուկում
կազմված
է
պռոտոնների
և
նետռոնների
զանգվածների
գումարից:
Նետռոնները
որոշելու
համար
զանգվածից
հանում
ենք
պռոտոնները
կամ
կարգաթիվը:
(13 պռոտոն
14 նետռոն
13 էլեկտռոն):
Որոշել
հետևյալ
տարրեիր
դիրքըպարբերական
համակարգում և ատոմի բաղադրությունը:
համար 7,11,52,75,35
համար 7-նշանը N գտնվում է 2 պարբերությունում 5 խումբ գլխավոր ենթախումբ կարգաթիվ 7 զանգվածը 14 7պռոտոն, 7նետռոն,
7էլէկտռոն:
համար 11-նշանը Na գտնվում է 3 պարբերությունում 1 խումբ գլխավոր ենթախումբ կագաթիվ 11 զանգվածը 23 նետռոն 11 պռոտոն 12 էլեկտռոն 11
համար 52- նշանը Te գտնվում է 5 պարբերությունում 6 խումբ գլխավոր
ենթախումբ
զանգվածը
128, պռոտոն
52 նեոտռոն 76 էլեկտռոն 76
համար 8,19,30,39
Պարբերական համակարգի ստեղծումը
Բոլոր տարրերը գրվեցին մի շարքով ըստ հարաբերական ատոմային աղից զանգվածների մեծացումով: Տարրերը համարակալվեցին այդ համարները
կոչվեցին
կարգաթվեր:
Նկատեցին,
որ
ամեն
մի
ութը
տարրից
հետո
կրկնվում
են
տարրերի
հատկությունները
(ալկալյական
մետաղից
հետո
ութերորդը
ընկնում
էր
ալկալյական
մետաղ,
հալոգենից
հետո
ութերորդը
հալոգ
է
ազնիվ
գազից
հետո
ութերորդը
ազնիվ
գազ
է)
այս
երկար
շարքը
բաժանեցին
ավելի
կարճ
շարքերի
այնպես,
որ
ալկալյական
մետաղները
ընկնեն
իրար
տակա,
հալոգենները
իրարտակ
ազնիվ
գազերը
իրար
տակ,
այդ
կարճ
շարքերը
կոչվեցին
P=պարբերություններ:Պարբերությունները
դրանք
տարրերի
հորիզոնական
շարքեր
են
որոնք
գրվածեն ըստ կարգաթվերի մեծացումով սկսվում են ալկալյական մետաղով և վերջանում ազնիվ գազերով: Ունենք յոթը պարբերություն առաջի, երկրորդ,
երրորդը
փոքր
պարբերություններեն
չորիս
յոթը
մեծ
պարբերություններ
են:
Առաջինում
կա
երկու
տարրեր
H, E, երկրորդում,
երրորդում
ութ
տարրեր,
չորսում,
հինգում,
վեցում,
յոթում
18,32 և
այլն:
Ուղաձիգ
շարքերը
կոչվում
են
խմբեր,
խմբերը
բաժանվում
են
գլխավոր
և
երկրորդական
ենթաախմբերի:
Գլխավոր
է
կոչվում
այն
ենթախումբը
որը
կազմված
է
և
փոքր
և
մեծ
P-երության
տարրերից:
Երկրորդական
ենթախումբը
կազմված
է
միայն
մեծ
P-երության
տարրերից:
Կա
ութը
խումբ:
Մենդելեյվը
հայտարարեց
իր
օրենքը:
Տարրերի
և
նրանց
միացությունների
հատկությունները
գտնվում
են
պարբերական
կախման
մեջ հարաբերական ատոմական զանգվածներից: Ժամանակակից օրենքը
հետևյալն
է`
տարրերի
և
նրանց
միացությունների
հատկությունները
գտնվում
են
պարբերական
կախման
մեջ
կարգաթվերից:
Հարցեր և վարժություններ
1. Ո՞ր նյութերի խառնուրդներն են համասեռ.
ա) կավճի ու ջրի, բ) սպիրտի և ջրի (օղի), գ) յուղի և ջրի, դ) յուղի և բենզինի:
2. Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը. «Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն
......................, բնորոշ ........................, ուստիև
օժտված
են
խիստ
որոշակի
հատկություններով»:
3. Ո՞ր խառնուրդները կարելի է բաժանել թորումով.
ա) սպիրտ և ջուր
բ) կավիճ և ջու ր29
գ) կերակրի աղ և ջուր
դ) բենզին
4. Ավազը խառնվել է փայտի թեփի հետ: Առաջարկե՛ք եղանակ, որի միջոցով հնարավոր է այդ
խառնուրդի բաղադրամասերն առանձնացնել:
5. Գեղամա լճի ջուրը թափանցիկ է, բայց լուծված աղեր է պարունակում: Ի՞նչ եղանակ
կառաջարկեք ՝այդ ջրից մաքուր նյութ ստանալու համար:
6. Դեբեդ գետի ջուրը հաճախ պղտոր է: Պատճառը ջրի մեջ կախված կավի մասնիկներն են:
Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեիք՝ մաքուր ջուր ստանալու համար:
7. Հայրիկը պատահաբար բենզինը լցրել է ջրի վրա: Օգնե՛ք հայրիկին բաժանել այդ
խառնուրդը:
Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվացքը, կիրառումը,հատկությունները
և
այլն:
Ինչ բնագիտական առարկաներ գիտեք
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,Էկոլոգյա:
Ինչ է նյութը մարմինը
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Մեծության չափերը
Զանգվածը m գրամ,մգ,կգ,տ,ց
ծավալը v մլ,լիտր սմ3 ,m3
խտություն & գ/մլ,գ/սմ3
T-ջերմաստիճան
Նյութերի հատկությունը
Ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ,կոչվում են երևույթներ:Երևույթները լինում են ֆիզիկական և քիմիական,ֆիզիկական է կոչվում այն երևույթները, որի ժամանակ
նոր
նյութ
չի
ստացվում
բայց
փոխվում
է
ագրեգատային
վիճակը
ձևը,
չափսը,քիմիակն
են
կոչվում
այն
երևույթներ,
որի
ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր,այսինքն
փոխվում
է
գույնը
հոտը,համը
,գազե
անջատում,նստվացքի
առջացում,էներգյայի
անջատումը
և
կլանումը:
Ինչ է ուսումն.ասիրում քիմիան.
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվացքը, կիրառումը,հատկությունները
և
այլն:
Ինչ բնագիտական առարկաներ գիտեք.
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,Էկոլոգյա:
Ինչ է մարմինը նյութը բերել օրինակներ
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Ինչ կառուցվացք ունի սպիռտարյոցը և նրա կիրառուը.
Հեղուկ աման, պատրույք,թասակ:
Ինչից է կազմված լաբորատոր կալանը և նրա կիրառումը.
Ինչպիսի կանոներ գիտեք սարքերի և նյութերի.
Օղակից,տակդիրից,թաթ,ձող:
Նյութերին միայն կարող ենք դիպչել դասղեկի թույլտվությամբ,չի կարելի
ընկերոջից
Սպիրտայրոցը
այրել,
դասարանւմ
պետք
է
չվազվզել
նյութին
ձեռք
տալուց
պետք
է
համակարգիչը
դնել
պայուսակի
մեջ
և
պայուսակը
դնել
աթոռի
վրա,ուտելիքը
պետք
չէ
դնել
սեղանի
վրա:
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ,կոչվում են երևույթներ:Երևույթները լինում են ֆիզիկական և քիմիական,ֆիզիկական է կոչվում այն երևույթները, որի ժամանակ
նոր
նյութ
չի
ստացվում
բայց
փոխվում
է
ագրեգատային
վիճակը
ձևը,
չափսը,քիմիակն
են
կոչվում
այն
երևույթներ,
որի
ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր,այսինքն
փոխվում
է
գույնը
հոտը,համը
,գազե
անջատում,նստվացքի
առջացում,էներգյայի
անջատումը
և
կլանումը:
Լրացուցիչ հարցեր և վարժություններ
1. Թվարկե՛ք
նյութեր
և
մարմիններ
(5-ից
ոչ
պակաս),
որոնք
դուք
կարող
եք
գտնել
ձեր
տանը,և նշե՛ք,
թե
ինչի
համար
են
նրանք
օգտագործվում:
Սեղան-հաց ուտելու համար,աթոռ-նստելու համար,մահճակալ-քնելու համար,հեռուստացույց-ֆիլմ դիտելու համար,բազմոց-հարմարավետ նտսելու համար:
Նյութեր ամանի հեղուկ-ամաները մաքրելու համար,օծանելիք-լավ հոտ գալու համար,մաքրող հեղուկ-սալիկների համար,մաքրող նյութ-ապակիների համար:
2. Անվանե՛ք որևէ իր, որը կարելի է պատրաստել տարբեր նյութերից:
Օծանելիք:
3. Անվանե՛ք մի քանի առարկա, որոնք կարելի է պատրաստել մեկ նյութիաջացում ց:
Սեղան,աթոռ,պահարան:
4. Ապակուց պատրաստված բաժակը նյո՞ւթ է, թե՞ մարմին:
Նյութ
5. Հետևյալ շարքից առանձնացրե՛ք մարմինների և նյութերի անունները՝
ջերմաչափ, ջուր, նյութ-պարաֆին, նյութ-մոմ, մարմին-պղինձ, նյութ-մատանի, նյութ-պոլիէթիլեն,
նյութ-ապարանջան, արծաթ-արծաթ, մարմին-սեղան, մարմին-փայտ,մարմին-դանակ, մարմին-երկաթ, նյութ-ալյումին:
6. Լրացրե՛ք բաց թողած նյութերի անունները.
ա)..պղինձյ... լար բ) ...երկաթե...... պատառաքաղ գ)
....ռեզինե........
գնդակ
դ) ....ապակու.... բաժակ ե) ......պլասմասյա.... քանոն զ)
....փայտյա.......
սեղան
7.Հետևյալ նյութերից որոնք են անօրգանական և որոնք օրգանական`
ան.-արծաթ,օրգ.-բուրդ,օրգ-ավազ,օրգ-ցեմենտ,ան.-փայտ,ան.-պողպատ,օրգ-սառույց, օրգ.-ճարպ,ան.-շաքար,ան.-ցինկ:
Քիմիա ուսումնասիրուն է նյութերը նրանց բաղդրությունը կառուցվացքներ և այլն։
Քիմիա ,ֆիզիկա,կենսաբանություն,աշխարագրություն,հողագիտություն,աստղագիտություն։
Այն բոլոր առարկաները,որոնք շրջապատումեն մեդ կոչում
են
մարմիններ։
Քանոն փայտ մետաղ,պլասմաս պղինց,կավ,երկաթ,պղինձ,փայտ,պլաստիրին,ապակի
ամաներ.ապակոց կավից,փայտից,ոսկուց,արծաթից,պլասմասից։
1.Առանձնացնելն համասեռ և անհամասեռ խառնուրդները
Սոդայաջուր
Ավազաջուր
Խմելուջուր
շաքարաջուր
օդ
Սպիրտի ջրային լուծույթը
Յոդի սպիրտային լուծույթը
2.Ինչ է նշանակում հետևյալ գրառումները
2H2-
3o-
H2o-ջուր
5s-
3F1-
4cl2-
3.Հաշվել՝ Mr
Mr (KMno4)
Mr (Na2CO3)
Mr (FeSO4)
4.Որ միացուցում է ամենամեծը թթվածնի զանգվածային բաժինը
Քիմիական
Ֆիզիկական
մոմի այրվելը
հալած
մոմը
ջրում
լուցկու այրվելը
ապակու
ծռվելը
տաքացնելիս
սպիրտի այրվելը
սոդայի
լուծելը
ջրում
փայտի այրվելը
ամոնիումի բիքրոմաթի քայքայումը (հրաբուխ)
մագնեզիումի այրումը
սոդայի և թթվի փոխազդեցությունը
Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը նրանց բաղադրությունը կառուցվածքը և այլն:
Ինչ բնագիտական
առարկաներ
գիտեք
Քիմիա,Ֆիզիկա,Կենսաբանություն,Աշխարհագիտություն,հողագործություն,աստղագիտություն,էկոլոգիա:
Ինչ է մարմինը
Այն բոլոր առարկաները, որոնք շրջապատում են մեզ կոչվում են մարմիններ:
Ինչ կառուցվածք ունի սպիրտայրոցը և նրա կիրառումը
հեղուկաման,պատրույկ,խողովակ,թասակ:
Ինչից է կազմված լաբորատոր կլանը և նրա կիրառումը
Օղակից,տակդիրից,թաթից,ձող
Ինպիսի կանոններ գիտեք սարքերի և նյութերի.
Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ կոչվում է երևույթ երևույթները լինում են քիմիական և ֆիզիկական: Ֆիզիկական են կոչվում այն երևույթը, որի ժամանակ նյութ չի ստացվում, բայց փոխում է ագրեգատային վիճակը: Քիմական են կոչվում այն երևույթնները երբ, որի ժամանակ
առաջանում
են
նոր
նյութեր
փոխվում
են՝
գույնը,
հոտը,
տեսքը,
համը,
անջատվում
է
գազ,
նստվածքի
առաջացումը
և
էներգիայի
անջատումը
և
կլանումը:
Комментариев нет:
Отправить комментарий